VÌ SAO QUÉT MÃ VẠCH HÀNG CHÍNH HÃNG LẠI KHÔNG RA THÔNG TIN?

Trong thời đại mua sắm trực tuyến và toàn cầu hóa, người tiêu dùng ngày càng có thói quen quét mã vạch để kiểm tra nguồn gốc sản phẩm. Chỉ cần mở một ứng dụng trên điện thoại, hướng camera vào mã vạch – là có thể biết tên sản phẩm, thương hiệu, nước sản xuất, thậm chí cả nhà phân phối. Chính điều này khiến mã vạch được xem như “dấu hiệu xác thực” cho hàng chính hãng.

Thế nhưng, không ít người lại gặp tình huống trớ trêu: mua hàng chính hãng tại đại lý uy tín nhưng khi quét mã vạch lại không ra thông tin, trong khi hàng giả, hàng nhái đôi khi lại hiện đầy đủ tên, mô tả và hình ảnh. Điều đó khiến nhiều người hoang mang: “Liệu sản phẩm mình mua có thật sự là hàng thật?”, “Phải chăng mã vạch không còn đáng tin?”.

Đây là một hiểu lầm phổ biến – bắt nguồn từ việc mã vạch không phải là công cụ chống giả tuyệt đối, mà chỉ là hệ thống định danh sản phẩm trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Hãy cùng Hà Phan phân tích sâu hơn lý do của hiện tượng này và hiểu đúng về cách mã vạch hoạt động trong thực tế.

Mã vạch hoạt động như thế nào?

Mã vạch là chuỗi ký tự được mã hóa thành các vạch đen trắng song song, giúp máy quét hoặc phần mềm nhận diện thông tin sản phẩm. Hệ thống mã vạch phổ biến nhất hiện nay là GS1, bao gồm mã quốc gia, mã doanh nghiệp, mã sản phẩm và số kiểm tra.

Tuy nhiên, mã vạch chỉ đóng vai trò là “chìa khóa nhận dạng”, chứ không chứa dữ liệu về sản phẩm. Nghĩa là: khi bạn quét mã, ứng dụng chỉ truy vấn cơ sở dữ liệu nơi mã đó được đăng ký. Nếu cơ sở dữ liệu không có thông tin hoặc ứng dụng không kết nối được với nguồn chính thức, bạn sẽ nhận thông báo “Không tìm thấy sản phẩm”.

Nói cách khác, mã vạch không sai – mà là do nơi bạn tra cứu chưa đủ dữ liệu. Đó là lý do khiến nhiều sản phẩm chính hãng, đặc biệt là hàng nhập khẩu hoặc hàng mới ra mắt, quét không ra thông tin, dù hoàn toàn là hàng thật.

Vì sao hàng chính hãng quét không ra, còn hàng giả lại có thông tin?

Ứng dụng quét không thuộc hệ thống chính thức

Phần lớn các ứng dụng quét mã vạch trên điện thoại (như Barcode Việt, iCheck, QR Scanner,...) là sản phẩm của bên thứ ba, không thuộc các tổ chức GS1 quốc gia hay các thương hiệu sản xuất. Những ứng dụng này chỉ thu thập dữ liệu tự động từ Internet hoặc người dùng đóng góp, nên không thể bao quát toàn bộ sản phẩm trên thị trường – đặc biệt là hàng mới ra, hàng xuất khẩu, hoặc hàng nội địa đặc thù.

Do đó, việc quét không ra thông tin không đồng nghĩa với hàng giả. Nó chỉ phản ánh rằng ứng dụng bạn dùng chưa có dữ liệu hoặc chưa được cập nhật mã đó trong hệ thống của họ.

Mỗi thương hiệu có cơ sở dữ liệu riêng

Các tập đoàn lớn như L’Oréal, Unilever, Samsung, LG... thường có hệ thống mã hóa nội bộ riêng để quản lý sản phẩm. Mã vạch in trên bao bì có thể khác mã lưu hành công khai hoặc được dùng cho mục đích nội bộ (sản xuất, kho, logistics). 

Vì vậy, khi quét trên app phổ thông, dữ liệu đó không hiển thị ra thông tin công khai. Chỉ khi sử dụng ứng dụng chính thức của thương hiệu, mã vạch mới được xác thực chính xác.

Dữ liệu sản phẩm chưa được cập nhật

Với hàng ngàn mã sản phẩm mới được phát hành mỗi năm, không có hệ thống mở nào có thể cập nhật toàn bộ ngay lập tức. Điều này đặc biệt đúng với mỹ phẩm, thực phẩm, thuốc, linh kiện điện tử, khi mỗi dòng sản phẩm lại có mã khác nhau.

Ngay cả hàng chính hãng cũng có thể “trống dữ liệu” trong vài tháng đầu tiên sau khi ra mắt, cho đến khi thương hiệu hoặc nhà phân phối cập nhật thông tin chính thức lên hệ thống GS1 hoặc các nền tảng liên kết.

Mã vạch có thể bị giả – dữ liệu có thể bị sao chép

Ngược lại, hàng giả đôi khi cố tình in lại mã vạch của sản phẩm thật. Khi bạn quét, ứng dụng có thể hiển thị thông tin sản phẩm thật – khiến người tiêu dùng hiểu nhầm là hàng chính hãng. Điều này cho thấy: quét ra thông tin không đồng nghĩa với hàng thật.

Một mã vạch có thể bị sao chép dễ dàng nếu không có tem chống giả, mã QR bảo mật hoặc xác thực điện tử kèm theo.

Khác biệt giữa mã vạch và mã QR

Nhiều người nhầm lẫn giữa mã vạch truyền thống và mã QR. Mã QR có thể chứa liên kết, dữ liệu xác thực hoặc thông tin bảo hành điện tử, trong khi mã vạch chỉ chứa mã định danh sản phẩm.

Nếu bạn quét mã QR do chính thương hiệu phát hành, khả năng kiểm tra hàng thật – hàng giả sẽ chính xác hơn nhiều so với mã vạch truyền thống.

Những hiểu lầm phổ biến khi kiểm tra hàng bằng mã vạch

“Quét không ra là hàng giả.”

→ Sai. Có thể do ứng dụng không có dữ liệu hoặc hàng chưa được cập nhật.

“Quét ra thông tin là hàng thật.”

→ Sai. Mã vạch có thể bị sao chép, thông tin có thể bị làm giả.

“Tất cả mã vạch đều do nhà sản xuất đăng ký.”

→ Không hoàn toàn đúng. Một số mã được cấp từ hệ thống trung gian hoặc nhà phân phối, không phải trực tiếp từ thương hiệu.

“Mã vạch giống nhau thì sản phẩm giống nhau.”

→ Không đúng. Nhiều dòng sản phẩm có chung mã doanh nghiệp (prefix), nhưng khác mã nội bộ hoặc biến thể.

Giải pháp xác thực hàng chính hãng chính xác hơn

Kết hợp quét mã QR hoặc tem chống giả điện tử: Hiện nay, các doanh nghiệp đang chuyển sang tem xác thực điện tử, cho phép khách hàng quét QR hoặc gửi mã qua SMS để nhận phản hồi chính hãng. Phương thức này an toàn hơn vì mỗi mã chỉ dùng được một lần, không thể sao chép.

Mua hàng từ đại lý hoặc kênh phân phối chính thức: Đây vẫn là cách đơn giản và đáng tin cậy nhất để đảm bảo hàng chính hãng. Ngay cả khi mã vạch không hiển thị thông tin, hóa đơn – chứng từ từ nhà phân phối vẫn là bằng chứng xác thực rõ ràng nhất.

Sử dụng ứng dụng của chính thương hiệu: Một số hãng lớn phát triển app riêng để xác thực hàng hóa. Bạn nên dùng đúng ứng dụng chính thức sẽ giúp kiểm tra chính xác hơn nhiều so với app của bên thứ ba.

Kết luận

Mã vạch chỉ là phương tiện nhận dạng trong hệ thống quản lý hàng hóa, chứ không phải công cụ xác thực nguồn gốc tuyệt đối. Việc quét không ra thông tin không đồng nghĩa là hàng giả, và việc quét ra thông tin cũng không chắc chắn là hàng thật. Nguyên nhân chủ yếu nằm ở cơ sở dữ liệu không đồng nhất, ứng dụng không chính thống và việc sao chép mã vạch dễ dàng.

Để đảm bảo an toàn, người tiêu dùng nên:

• Mua hàng tại đại lý, cửa hàng hoặc website chính thức.
• Ưu tiên sản phẩm có tem chống giả điện tử hoặc mã QR xác thực.
• Không phụ thuộc hoàn toàn vào các ứng dụng quét mã vạch thông thường.

Hiểu đúng bản chất của mã vạch không chỉ giúp bạn tránh hiểu lầm về hàng thật – hàng giả, mà còn giúp doanh nghiệp và người tiêu dùng cùng nhau xây dựng một môi trường mua sắm minh bạch và đáng tin cậy hơn.